Kazaziye (Telkari) Nedir? Kazaziye Sanatının İncelikleri

Ülkemizin zengin kültürel miraslarından biri olan kazaziye (telkâri) sanatı, özellikle Trabzon'da asırlardır yaşatılan köklü bir el sanatıdır. 1000 ayar gümüş telin ilmek ilmek işlenerek adeta dantel gibi örüldüğü bu sanatın ortaya çıkardığı eserler göz kamaştırır. Kazaziye sadece bir takı sanatı olmanın ötesinde, ustalık, sabır ve büyük bir el becerisi gerektiren benzersiz bir zanaattır.

Kazaziyenin Yapım Süreci

Kazaziye sanatında kullanılan temel malzeme, 1000 ayar saflıkta gümüşten çekilen incecik tellerdir. Bu tellerin kalınlığı, bir saç telinden bile daha ince olabilir. Bu denli ince telleri işlemek, sıradan bir takı yapımından çok daha farklı bir teknik gerektirir. Bu nedenle kazaziyenin yapım süreci oldukça zorludur:

• Tel Çekme: İşin ilk adımı, saf gümüşün özel makinelerde çok ince tellere dönüştürülmesidir. Bu işlem, gümüşün saflığını korumak ve gerekli inceliği elde etmek için büyük bir titizlikle yapılır. Bu işlemde 1000 ayar saf gümüş kullanılır.
• Örme: Elde edilen incecik gümüş teller, örgü şişleri veya özel iğneler yardımıyla birbirine geçirilerek örülür. Bu örme tekniği, tıpkı geleneksel dantel örgüsünü andırır. Ancak gümüşün sağlamlığı ve esnekliği, ortaya çıkan ürünlerin dayanıklılığını artırır. Bu örme işlemi sırasında teller bükülerek, kıvrılarak ve düğümlenerek çeşitli motifler ve desenler oluşturulur.
• Dolgu ve Şekillendirme: Örme işlemi tamamlandıktan sonra, elde edilen motiflerin içleri genellikle ipek iplik veya daha kalın gümüş tellerle doldurularak dolgun bir görünüm kazandırılır. Bu dolgu işlemi, ürünün hem formunu korumasını sağlar hem de daha sağlam olmasını garantiler.
• Son Rötuşlar: Hazırlanan parçalar, birbirine eklenerek tesbih, kolye, bileklik, küpe, yüzük gibi farklı takı formları oluşturulur.

Kazaziye Sanatının Tarihi

Kazaziye sanatının kökenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, Anadolu'daki tarihi M.Ö. 2800'lü yıllara, Lidyalılara kadar uzandığı düşünülmektedir. Özellikle Osmanlı döneminde saraylarda ve halk arasında büyük rağbet görmüştür. Günümüzde ise bu sanatın en canlı şekilde yaşatıldığı yer Trabzon'dur. Trabzon'da bu sanatı icra eden pek çok kazaz ustası bulunmaktadır. Bu nedenle kazaz sanatı şehrin önemli bir kültürel simgesi haline gelmiştir.

Kazaziye Neden Tercih Edilmeli?

Her bir kazaz ürünü, seri üretimden uzak el emeği ile yapıldığı için kendine has özellikler taşır. Örgü tellerinin inceliğine rağmen, örme tekniği sayesinde oldukça dayanıklı ürünler ortaya çıkar. Doğru bakımla uzun yıllar ilk günkü güzelliğini korur.

Gümüşün parlaklığı ve telin inceliğiyle üretilen detaylı motifler, kazaziye takılarına eşsiz bir estetik kazandırır. Türkiye'nin köklü el sanatlarından olan kazaziye (telkâri) sanatı, kültürel mirasımızı yaşatan ve gelecek nesillere aktaracak olan önemli bir değerdir.